PROJEKT "ROWEREM PO ŚLĄSKU"

Ferdynand Morski [Śląski Związek Gmin i Powiatów]

Promowanie ekologicznego transportu

Około ¾ populacji Europy żyje na terenach zurbanizowanych. Ponad 30% przejechanych kilometrów to kilometry przejechane na terenach miejskich. Oczekiwany jest dalszy wzrost kongestii, czego rezultaty będą odczuwane nie tylko w  poszczególnych miastach ale także na drogach sieci transeuropejskiej.  Wg obliczeń UE ok. 80% zewnętrznych kosztów transportu na terenach miejskich wynika właśnie z kongestii. Wzrasta również gwałtownie zużycie energii związane z funkcjonowaniem transportu w miastach, do czego w sposób szczególny przyczyniają się prywatne samochody i różnego rodzaju pojazdy zwiazane z działalnością komercyjną (zużycie 98% procent energii w transporcie miejskim). Ruch miejski jest przyczyną ponad 10% z całości emisji CO2  na terenie UE.

Oficjalnie ekorozwój  został  przyjęty  przez  polityków,  w  tym  również  polskich, do  realizacji  na  szczycie ziemskim w Rio de Janeiro w 1992  roku.  Konferencja  ta  zakończyła  się  przyjęciem  dokumentu  AGENDA  21,   który  postanawia, że wszystkie sektory ludzkiej  aktywności  powinny  się  odbywać zgodnie z ekorozwojem. W ślad za tym dokumentem ukazały się dokumenty EKG-ONZ, Unii Europejskiej, OECD, Banku Światowego, Konferencji Ministrów Transportu krajów bałtyckich, które dążenie do ekorozwoju widzą poprzez:

• zintegrowanie zagospodarowania terenu i planowania transportu w taki sposób aby zmniejszyć zapotrzebowanie na transport ,

• działanie w kierunku zmniejszenia potrzeb przewozowych i skracania odległości przemieszczania.

• promowanie proekologicznych postaw w dziedzinie transportu, takich jak: ograniczenie użytkowania samochodów,

• zachęcanie do korzystania z nie silnikowych środków transportu przez tworzenie sieci dróg dla rowerów i dla pieszych,

• kontrola istniejącego modelu konsumpcji i produkcji, w celu redukcji zużycia energii i zasobów naturalnych,

• opieranie decyzji inwestycyjnych na pełnej analizie kosztów uwzględniających także koszty środowiskowe, pokrywane przez użytkowników systemu transportowego,

• rozwój i podnoszenie konkurencyjności mniej uciążliwych dla środowiska rodzajów transportu, takich jak kolej, transport kombinowany, transport zbiorowy,

• rozwój transportu miejskiego, dający priorytet komunikacji zbiorowej,

• ułatwianie na szczeblu międzynarodowym, regionalnym i subregionalnym transferu bezpiecznych dla środowiska technologii związanych z transportem,

• zaktywizowanie działań w ramach zbierania, analizowania i wymiany informacji dotyczących wpływu transportu na środowisko ze szczególnym uwzględnieniem pomiarów emisji zanieczyszczeń i tworzenia baz danych.

• wprowadzenie zmian technologicznych w pojazdach i paliwach aby zmniejszyć skażenie i hałas oraz zużycie paliwa.

• rozwijanie systemów informatycznych wspomagających prowadzenie i zarządzanie ruchem (telematyka),

• wdrażanie innych niż tradycyjne metod komunikowania się.

Pierwszą  próbę zdefiniowania ekorozwoju w transporcie podjął  J.G.A. Al  w  referacie wygłoszonym na konferencji OECD w Berlinie w 1991  roku. Wg. Ala tylko taki system  transportowy  jest  zgodny z ekorozwojem,  który z pokolenia na pokolenie może  w  pełni  funkcjonować  przy  przemieszczaniu osób i ładunków  bez  zawłaszczania:  materiałów,  źródeł  energii,  środowiska  należnych  każdemu  pokoleniu.  Aby  spełnić  warunki  powyższej  definicji  Al   zwraca   uwagę, że  komunikacja zbiorowa ma  mieć  dominującą rolę, szczególnie na dalekich odległościach i w codziennych  podróżach.  W  zachowaniach  komunikacyjnych muszą zajść rewolucyjne zmiany i  rola  samochodów  musiałaby być ograniczona  do  realizacji  rzadkich  podróży  lub  podróży  do  miejsc  rozproszonych.  Rowery  stałyby  się   głównymi środkami dla  odbywania  krótkich  podróży.

Zagadnienia transportu rowerowego były wielokrotnie poruszane podczas licznych międzynarodowych konferencji VeloCity (Bazylea 1995, Perth 1996, Barcelona 1997, Trondheim 1998, Graz/Maribor 1999) oraz VeloMondial (Montreal 1991, Amsterdam 2000). Wśród wielu zagadnień wyróżnić można jednak 5 głównych ścieżek problemowych:

• Transport , w tym bezpieczeństwo ruchu drogowego, transport zbiorowy,

• Planowanie zagospodarowania przestrzennego,

• Zdrowie,

• Ekonomia /przemysł, dystrybucja, dojazdy do pracy, rekreacja/,

• Środowisko.

Mając na uwadze gwałtowne pogarszanie się jakości życia mieszkańców regionu, spowodowane między innymi zagęszczeniem ruchu samochodowego przy jednoczesnym niedostosowaniu systemu dróg do nowej sytuacji ekonomicznej, Śląski Związek Gmin i Powiatów zainicjował w 1997 roku projekt „Rowerem po Śląsku” . Pomysłodawcom projektu od samego początku jego trwania przyświecały następujące cele:

Zapobieganie gwałtownemu pogarszaniu się warunków życia w mieście związanych z masowością komunikacji samochodowej.

Upowszechnienie zwyczaju korzystania z roweru  jako wygodnego środka lokomocji w  dojeździe  do  pracy  i  szkoły  oraz w celach  turystycznych, krajoznawczych i  rekreacyjnych.

Ochrona środowiska i zdrowia poprzez częściowe ograniczanie strumieni ruchu samochodowego.

Rozwój poczucia tożsamości narodowej i regionalnej, szeroko pojęta edukacja społeczna poprzez tworzenie tras uwzględniających miejsca i obiekty o wysokich walorach historycznych, kulturowych, krajobrazowych i turystycznych.

Celem instrumentalnym projektu jest stworzenie szerokiej i funkcjonalnej Śląskiej Sieci Tras Rowerowych.      

Problem  ruchu  rowerowego  nie  może  być  traktowany  jako  samodzielne  zagadnienie,  lecz  jako  integralny  element  systemu  transportowego. Korzystne  cechy,  takie  jak  proekologiczny  charakter  i  sprawność  podróży  w  mieście  na  krótkich  dystansach ( rower  jest  najszybszym  środkiem  komunikacji  w  mieście  na  dystansie  do  5 km ),  wyznaczają  ważne  miejsce  i  rolę  ruchu  rowerowego  w  systemie  transportowym,  szczególnie  w  odniesieniu  do  coraz  częściej  realizowanej  polityki  transportowej  zrównoważonego  rozwoju.  Spójna i rozsądnie zaplanowana sieć ścieżek rowerowych ma realny wpływ na poprawę bezpieczeństwa na drogach

Śląska Sieć Tras Rowerowych  łączyć  będzie  istniejące  i  projektowane  trasy rowerowe  w  miastach  i  gminach  oraz  turystyczne  trasy  rowerowe  naszego  Regionu.

Trasy rowerowe w miastach tworzyć będą sieć miejską i podmiejską, która będzie się pokrywać z fragmentami sieci turystycznej wyznaczonej na terenie gminy obsługującej podróże rekreacyjne mieszkańców w strefach podmiejskich.

Trasy turystyczne - specjalnie oznakowane - będą prowadzone przez atrakcyjne turystycznie rejony Regionu, miejscowości o walorach wypoczynkowych i turystyczno-krajoznawczych i znaczeniu zabytkowym.

W połączeniu z innymi środkami transportu (np. podróże typu kolej-rower, samochód-rower) trasy te umożliwiają odwiedzenie wszystkich największych zabytków Regionu np. zamek w Będzinie, zamek w Pszczynie czy śląskie kościółki drewniane, oraz miejsc ciekawych przyrodniczo i historycznie np. parku krajobrazowego w Rudach Raciborskich czy godnej odtworzenia Drogi Książęcej przez Lasy Pszczyńskie do Paprocan.

Wycieczki rowerowe po Polsce i Europie są coraz popularniejszą formą turystyki i czynnego wypoczynku, a dobrze przygotowana sieć  tras rowerowych w połączeniu z bazą hotelową (noclegową), gastronomiczną i usługową (punkty napraw rowerów, zakupu sprzętu turystycznego, małe jadłodajnie, pijalnie itp.) stanie się ogromną zachętą do odwiedzenia naszego Regionu, co daje określone korzyści ekonomiczne. Może także przyczynić się do spadku bezrobocia poprzez tworzenie nowych miejsc pracy dla obsługi turystów.

Elementami  sieci  są :

• turystyczne trasy rowerowe

• trasy  rowerowe pierwszorzędne (o charakterze regionalnym)

• trasy rowerowe drugorzędne (o charakterze lokalnym)

• miejskie sieci rowerowe

• międzynarodowe trasy rowerowe (w ramach Europejskiej Sieci Tras Rowerowych „EuroVelo”)

• wymagające szczególnego rozwiązania miejsca kolizyjne ( skrzyżowania, ronda, chodniki) udostępnione dla ruchu rowerowego i pieszego,

• infrastruktura rowerowa ( oznakowanie, parkingi, systemy zabezpieczeń )

Stworzenie  takiej  sieci  pozwoli  na  systematyczne  zmniejszanie liczby przejazdów  samochodami  w  zatłoczonych  centrach  miast,  co  w  konsekwencji  da  zmniejszenie  zanieczyszczenia  powietrza  i  zmniejszenie  powierzchni  zajmowanego  przez  samochody  terenu  w  mieście ( w  dużych  miastach  udający   się  do  pracy  samochodami  zajmują  aż  90%  powierzchni  centrum  miasta ).

Rower  jest  najszybszym  środkiem  komunikacji  w  mieście na  dystansie  do  5 km (unika  się  korków  ulicznych,  można  używać  drogi  na  skróty  i  nie  trzeba  szukać  miejsca  do  parkowania) i dobrą  propozycją  dla  rozwiązania  komunikacji  przy  założeniu  zrównoważonego  rozwoju  miast.

Wprowadzenie  roweru  do  systemu  transportowego  oraz  wyznaczenie  mu  wyraźnego   miejsca  w  organizacji  ruchu  poprawi  zdecydowanie  bezpieczeństwo  wszystkich  użytkowników  drogi (według Komendy Głównej Policji w 1996 roku aż  6960 rowerzystów  i  motorowerzystów  zostało  rannych,  zginęło  692).

Obszar realizacji Projektu obejmuje Województwo Śląskie.

Bazowe jest znaczenie tzw. węzłów regionalnych sieci, czyli miast, w których będą się krzyżować trasy rowerowe o charakterze regionalnym. Do węzłów regionalnych Sieci zaliczane są: Bielsko, Cieszyn, Jastrzębie Zdrój, Pszczyna, Katowice, Rybnik. Racibórz , Gliwice, Tarnowskie Góry, Lubliniec, Częstochowa, Ogrodzieniec.

W przyszłości miasta te będą swoistymi centrami rowerowymi, np. Bielsko ze względu na swoje niezwykle atrakcyjne położenie geograficzne może być punktem startowym dla wielu ciekawych wypraw rowerowych do Czech i na Słowację.

Projektowane połączenia sieci regionalnej:        

• Jura Krakowsko-Częstochowska,

• Beskidy

• Kraków i Małopolska

• Opolszczyzna        

• Lasy Lublinieckie

Europejska Sieć Tras Rowerowych EURO-VELO (szczególnie planowane trasy):

Trasa EUROVELO nr 4: Roscoff ( Bretania ) – Middelburg – Bonn – Frankfurt – Praga – Brno – Kraków – Lwów – Odessa. Trasa już oznakowana w woj.. śląskim na odcinku Chałupki – Gorzyce – Godów – Jastrzębie Zdrój – Strumień - Pszczyna

Trasa EUROVELO nr 11: Ateny – Skopje – Budapeszt – Koszyce – Kraków – Warszawa – Wilno – Ryga – Talin – Helsinki – Nordkapp

Promocja projektu „Rowerem po Śląsku”           

Realizacja Projektu powiązana jest z szeroko rozumianą akcją promocyjną i marketingową. Akcja ta  dotyczy zarówno samego Projektu, jak również regionalnej sieci tras rowerowych, jej fragmentów oraz poszczególnych ścieżek.  Akcja promocyjna i marketingowa prowadzona jest Biuro Związku oraz przez Zespoły Promocji działające w strukturach urzędów poszczególnych gmin (Wydział Promocji, Rzecznicy Prasowi).                  

Elementy akcji promocyjnej

1.   Materiały w TV, radiu i prasie poświęcone popularyzacji Projektu.

2.   Coroczna impreza plenerowa dla dziennikarzy: „Dzień z Projektem Rowerem po Śląsku”.

3.   Impreza plenerowa dla samorządowców: „Samorządowe Święto Rowerowe”

4.   Lokalne Imprezy plenerowe - rajdy rowerowe, zloty rowerowe”.

5.   Konferencje, seminaria i warsztaty.

6.   Informacja o projekcie w internecie:

a)   informacja na stronach WWW Śląskiego Związku Gmin i Powiatów,

b)   informacje o projekcie na stronach poświęconych tematyce rowerowej

c)   przewidziana jest  odrębna strona WWW poświęcona Projektowi,

4.   Publikacje lokalnych przewodników po określonych trasach w gminach, np. Rowerem po Katowicach, Gliwicach itp. poprzedzające publikację przewodnika po trasach rowerowych w Regionie (obecnie dostępne są dwa przewodniki: „Rowerowa Odyseja 2001” i „Trasy Rowerowe”  południowo-zachodniej części województwa)

5.   Afisz promocyjny projektu (obecnie jest już dostępna druga edycja).

6.   Ulotki informacyjne o projekcie.

[ powrót ]